1. Ekran Çağında Kopan Bağlar
Bir zamanlar evler, sadece barınak değil, insan ruhunun en derin ihtiyaçlarını karşılayan kutsal alanlardı.
Kapısı, güvenin sınırı; duvarları, ait olmanın temeli; sofraları ise sevginin somutlaşmış hâliydi.
Ancak dijital çağın ayak sesleri, bu eski ritmi bozdu. Ev, artık sessiz bir ışık hapsi; bir ekran labirenti hâline geldi.
Anne ve baba, yan yana oturuyor ama bakışları farklı pencerelerde geziniyor.
Çocuk, ebeveynine dokunmadan büyüyor; birlikte geçirilen zaman, yalnızca mekân paylaşımına indirgeniyor.
Sohbetler, mesajlaşma baloncuklarıyla sınırlanıyor; kahkahalar, emojilerle çoğaltılıyor; gözyaşları ise sadece bir tık ötede bir simgeye dönüşüyor.
Gerçek duygu, yerini gösteriye bırakmış durumda. Ekran ışığının soluk aydınlığı altında, birlikte yaşayan bireyler ruhen yabancılaşıyor.
Sosyal medyanın sonsuz aynası, aileyi sürekli “kendi varlığını onaylamak zorunda olan bireyler” hâline getiriyor.
Paylaşımlar, gerçek bağların yerini geçici onaylara bırakıyor.
Anne, çocuk, baba ve yaşlı — hepsi aynı çatı altında; ama her biri kendi dijital dünyasında yaşıyor.
Birlikte var olmanın sıcaklığı kaybolmuş; evler, artık sadece birlikte “yan yana durulan” mekânlar hâline gelmiş.
Çocuklar, ekranın büyüleyici ışığında büyüyor.
Oyunları, arkadaşlıkları, hayal dünyaları ekranın içine sıkışıyor.
Gerçek dünyayla kurduğu bağ, giderek zayıflıyor.
Mahalle dayanışması, komşuluk sohbetleri, birlikte geçilen zaman artık eski bir efsane gibi hatırlanıyor.
Sanal dünya, çocuğun aidiyet duygusunu alıkoyuyor; ebeveynlerle olan duygusal bağ, görünmez bir boşluğa düşüyor.
Ev, eskiden bir mabeddi; şimdi ise bir laboratuvar.
Burada insan ruhu deneylerde sınanıyor: sevgi, dikkat, aidiyet ve güven…
Bireyler, birbirlerinin varlığını hissedemeden birlikte yaşıyor.
Aile, artık bir “duygusal sığınak” değil, bir “var olma mekânı” olarak işliyor.
İşte ekran çağının en trajik ironisi: Yan yana oturmak, artık birbirine dokunmak anlamına gelmiyor.
Evin kutsallığı, tarih boyunca aileyi ayakta tutan en güçlü unsurlardan biri olmuştu.
Kapısı güvenin, sofraları paylaşmanın, sessizliği ise huzurun sembolüydü.
Ancak dijitalleşme, bu kutsallığı yavaş yavaş erozyona uğrattı.
Ev artık sadece elektrik, Wi-Fi ve ekran ışıklarıyla aydınlanan bir mekân hâline geldi.
Dijitalleşme, bireyi kendi varlığının merkezine koydu; yeni bir “ben dini” yükseldi.
Kendi fotoğraflarını, paylaşımlarını, beğeni sayılarını kutsallaştırmak; “ben varım” demenin yeni yoluna dönüştü.
Sosyal medya, ailenin içindeki görünmez duvarları ördü.
Aşk, iletişim ve aidiyet, artık sosyal medyanın algoritmalarıyla ölçülüyordu.
Çocuklar, ekranların yarattığı kurgusal evrenlerde büyüyor.
Arkadaşlıkları dijital; oyunları, hayal dünyaları sanal.
Bu durum, gerçek dünya ile sanal dünya arasında bir uçurum yaratıyor.
Çocuk, gerçek insan ilişkilerinden uzak; ekranın sanal sıcaklığıyla yetinmek zorunda.
Ebeveynler, ekran karşısında geçirilen saatleri normal görür hâle geliyor; farkında olmadan, çocukların dünyası ile kendi zamanları arasında görünmez bir sınır çiziyorlar.
Ev, artık duygusal bir mabed değil, duyguların eridiği bir laboratuvar.
Bireyler, kendi içlerinde yalnız; birbirlerine dokunmadan yan yana yaşıyor.
Aile, artık bir bütün değil, bir arada bulunulan, ama birbirine temas edemeyen bireyler topluluğu hâline geldi.
3. Psikolojik ve Sosyolojik Yansımalar
Dijitalleşme, yalnızca bireysel ilişkileri değil, toplumsal yapıyı da dönüştürdü.
Boşanmalar arttı, doğum oranları düştü, evlilikler gecikti.
Aile artık bir “duygusal sığınak” değil, bir “zaman ve mekan paylaşılan bir alan” hâline geldi.
Birey, aidiyet ve güven duygusunu dışarıda, ekranlarda arıyor.
Bu durum, çocuklarda “duygusal ergenlik” sürecini uzattı; bağlanma sorunları arttı.
Sosyolog Ulrich Beck’in dediği gibi, modern toplum risk toplumudur.
Ve dijitalleşme, aileyi bu risklerin içine daha da derinleştirir.
Çocuk, yalnızca fiziksel değil, duygusal olarak da korunmasızdır.
Dijital bağımlılık, iletişim yerine izolasyon yaratır; ekranlar, bağ kurma yerine bağımlılık üretir.
Bireyler, görünür olmak için sürekli kendilerini “pazarlamak” zorundadır; aile içindeki doğal iletişim, bu pazarlamanın gölgesinde kaybolur.
4. Çözüm Arayışları ve Felsefi Perspektif
Felsefi açıdan bakıldığında, dijital çağın aileyi dönüştürmesinin temel nedeni, insanın “ben merkezli varlık” hâline gelmesidir.
Ev artık bireyin değil, ekranın ve sosyal medyanın kontrolünde bir mekân hâline geldi.
Aidiyet, güven ve sevgi gibi temel değerler eriyor; bunlar yerine, görünürlük ve beğeni arzusu yükseliyor.
Ancak insan, doğası gereği bağ kurmak isteyen bir varlıktır.
Dijital çağın bu erozyonuna karşı, aileyi yeniden kutsal kılmak mümkündür:
Sofraların paylaşım alanı hâline gelmesi
Ekran süresinin sınırlanması
Gerçek sohbet ve fiziksel yakınlıkla bağların güçlendirilmesi
Çocuklar, sadece dijital değil, gerçek dünyayla da bağ kurarak büyümelidir.
Anne-baba, ekran yerine çocukla göz göze gelmelidir.
Ve ev, tekrar bir mabed, bir sığınak hâline getirilebilir.
Erol Kekeç/29.10.2025/Sancaktepe/İST-NOT:Aile yılına ithaf olunur...(!)
Yorumlar
Yorum Gönder