1. Ayıp Olur Mantığının Görünmez Zincirleri
İnsanın hayatı boyunca sırtına yüklediği en ağır zincirlerden biri, “ayıp olur” diye başlayan düşüncelerdir. Bu zincirler, demirden değil görünmez ipliklerden örülüdür. Ama o iplikler, zamanla insanın kalbini, aklını ve iradesini öylesine sıkıca sarar ki, kişi kendisini köleleşmiş halde bulur.
Bu dört kelimelik cümleler, aslında insanı kendi hakikatinden uzaklaştıran büyülü sözler gibidir. İçinde merhamet, anlayış ve incelik varmış gibi görünür. Ama gerçekte, insanı kendisi olmaktan çıkarıp başkalarının menfaatine hizmet eden bir piyon haline getirir.
Ayıp olur mantığı, başlangıçta “erdem” gibi durur. Sanki kırmamak, üzmemek, incitmemek adına ahlaki bir tercihtir. Fakat yıllar geçtikçe, bu mantığın insanı ne kadar hırpaladığını fark ederiz. Çünkü her “ayıp olur” dediğimizde, kendi gerçeğimizden bir parça daha çalarız. İradeyi terk eder, kişiliğimizi ezer, kendi benliğimizi başkalarının ayakları altına sereriz.
İşte burada devreye “dost kılıklı parazitler” girer. Onlar, ayıp olur mantığını en iyi kullananlardır. Çünkü bilirler ki, sizin “ayıp olur” diye sustuğunuz yerde, onlar istediklerini yapabileceklerdir. Siz rahatsız olsanız da ses çıkarmazsınız. Sizi sömürür, incitir, kendi çıkarları için kullanır ama siz hep “aman ayıp olur” diyerek göz yumarsınız.
Oysa insan, hakikate kulak verdiğinde görür ki: “Ayıp olur” diye yaşamak, aslında kendi ömrünü başkalarının menfaatine ipotek etmektir. Bu da yavaş yavaş bir çürümenin başlangıcıdır. Ruhun içten içe kararması, kalbin huzursuzluğa gömülmesi ve benliğin çatışmaya sürüklenmesi buradan doğar.
Ayıp olur zinciri, dışarıdan bakıldığında zarif bir bağ gibi görünse de, gerçekte insanın ruhunu boğan bir kementtir. Bunu koparamayanlar, bir ömür boyu başkalarının gölgesinde yaşar.
Ama koparabilenler… İşte onlar kendi çığırını açar. Ve bu çığır, insanın yeniden insan olmasının yoludur.
2. Dost Kılıklı Parazitler, Gülüşlerin Ardındaki Zehir
İnsan hayatında en çok yanıldığı noktalardan biri, gülüşlerin samimiyetine, yakınlığın dostluğa, selamların vefaya delil olduğunu sanmaktır. Oysa çoğu zaman bu maskelerin ardında bambaşka yüzler, bambaşka niyetler gizlenir.
Parazitlerin en kurnaz olanı, asla düşman gibi görünmez. Onlar, gülümser, size güzel sözler söyler, yanınızda olduğunu hissettirir. Ama aslında kanınızı emmek için sabırsızlanan bir sivrisinek gibidirler. Siz dost sandığınızda, onlar çoktan menfaatlerinin hesabını yapmaya başlamışlardır.
Bir düşünün:
-
Yanınıza gelir, derdinizi dinler. Siz “beni anlıyor” zannedersiniz. Oysa o, sizin zaafınızı öğrenmiştir. Yarın kendi çıkarı için o zaafınızı kullanacaktır.
-
Siz onun işini çözmek için çabalarsınız. “Arkadaşım zor durumda, yardım edeyim” dersiniz. O ise içinden “nasıl olsa yapar, bana bir maliyeti yok” diye geçirir.
-
Siz sırrınızı paylaşırsınız. O ise aynı sırrı, kendi menfaatine lazım olduğunda bir masada açığa dökmekten çekinmez.
Parazitler çoğunlukla yalnız değildir; birbirlerini tanır, bulur ve bir ağ gibi çevrenizi sararlar. Onlara karşı “ayıp olur” diye sesinizi çıkarmadıkça, bu ağ daha da sıkılaşır. Bir gün bakarsınız ki, nefes alacak alanınız kalmamış.
Günlük hayattan birkaç örnek düşünelim:
-
İş ortamında: Size dost gibi yaklaşan bir çalışma arkadaşınız, aslında sizin fikirlerinizi çalıp kendi başarısı gibi sunabilir. Siz “aman aramız bozulmasın, ayıp olur” diyerek sustuğunuzda, o terfi ederken siz yerinizde sayarsınız.
-
Aile çevresinde: “Akrabayız” diyerek sürekli sizden maddi veya manevi destek isteyen ama hiçbir zaman yanınızda olmayan kişiler… Onlara hayır demek “ayıp olur” diye sustuğunuzda, aslında kendi huzurunuzdan, hatta çocuklarınızın hakkından verirsiniz.
-
Arkadaşlıklarda: Sadece eğlenmek için sizi hatırlayan, zor zamanda yok olan kişiler… Siz, onların gidişine ses çıkarmadığınızda, kendi kalbinizin boşluklarını kabullenmiş olursunuz.
Bu insanlar, dostluk kavramını kirletir. Çünkü dostluğu bir değer olarak değil, bir araç olarak görürler. Dostluk onlar için menfaatin başka bir adıdır. Onlar için siz, bir sırtlanın avladığı ceylandan farksızsınız. Onlar, ceylanın yanına sevecen bir tilki gibi yaklaşır ama aslında içten içe, kanınızı emmek için uygun anı beklerler.
Ve asıl tehlike şudur: Bu parazitler, sizi yavaş yavaş kendilerine bağımlı hale getirir. Bir gün cesaretinizi toplayıp uzaklaşmak isteseniz bile, “ama yıllardır yanımda, ayıp olur” düşüncesi sizi durdurur. Onlar, sizin vicdanınızı istismar eder.
Oysa hakikate kulak veren kişi şunu fark eder: Gerçek dost, sizin için fedakârlık eden, menfaat beklemeyen, arkanızdan konuşmayan kişidir. Gerisi, yalnızca gülüşlerin ardına saklanmış zehirli dillerden ibarettir.
İnsan, bu gerçeği ne kadar erken anlarsa, ömründeki kayıpları da o kadar az olur. Çünkü dost kılıklı parazitlerin cirit attığı bir hayatta, insanın hem ruhu hem de bedeni çürür.
3. İçsel Çatışma ve Çürümenin Anatomisi
Dost kılıklı parazitlerle yaşamanın en ağır bedeli, insanın iç dünyasında başlar. Dışarıdan bakıldığında hâlâ gülüyor, sohbet ediyor, işine gidip geliyor olabilirsiniz. Ama içinizde görünmez bir çatışma vardır: “Biliyorum bana zarar veriyorlar, ama söyleyemiyorum. Fark ediyorum beni kullanıyorlar, ama kopamıyorum. Her gün biraz daha tükeniyorum, ama bir türlü sesimi çıkaramıyorum.”
Bu çatışma, ruhu kemiren gizli bir kurt gibidir. İlk başta fark edilmez. “İdare ederim”, “biraz sabrederim”, “belki değişirler” diye düşünülür. Fakat zamanla, içten içe açılan gedikler büyür. İşte bu, insanın iç erozyonudur.
1. Sessiz Öfke
Sürekli susmak zorunda kalmak, öfkeyi içe gömer. Siz dile getirmediğiniz her kırgınlıkta, içinizde küçük bir volkan daha kabarır. Ama patlayamaz. Patlayamadığı için de, ruhunuzun derinliklerine kök salmış bir asit gibi sizi yakmaya başlar.
2. Sahte Gülüşler
Parazitlerle aynı masada oturup gülmek zorunda kalırsınız. Oysa kalbinizde onların gülüşlerinin arkasındaki zehri bilirsiniz. Bu durumda attığınız her kahkaha, aslında kendi hakikatinize attığınız bir tokattır. Zamanla kendi gülüşünüze bile güvenemez hale gelirsiniz.
3. Kimlik Erozyonu
4. Stresin Bedensel Yansımaları
Ruhun içindeki çatışma sadece psikolojiyi değil, bedeni de tüketir. Uykusuzluk, baş ağrıları, mide sorunları, sürekli yorgunluk… Bunlar, parazitlerle yaşamanın bedensel faturalarıdır. Çünkü iç huzurunu kaybeden bir beden, hiçbir şekilde sağlıklı kalamaz.
5. Depresif Kapanış
Zamanla kişi, içine kapanır. “Zaten kimse anlamıyor” der. “Ne söylesem boş” diye düşünür. Umudunu kaybeder. Bu, insanın kendine açtığı en büyük yara olur. Çünkü parazitler sadece etrafını değil, artık ruhunun merkezini de işgal etmiştir.
Günümüzden örneklerle bunu somutlaştıralım:
-
Bir iş yerinde: Yıllarca emeğini çalan yöneticisine “ayıp olur” diyerek ses çıkarmayan bir çalışan düşünün. Sonunda emekliliğe gelince geriye ne kalır? Yorgun bir beden, pişman bir ruh ve kaybolmuş yıllar.
-
Bir evlilikte: Sadece “çocuklar üzülmesin, aile ne der, ayıp olur” diyerek sürekli kendini ezen bir eş düşünün. Yıllar sonra içi kırgınlıklarla dolmuş, kendine yabancılaşmış, mutsuz bir insan…
-
Bir dostlukta: Hep sizin cebinizden çıkan, ama hiçbir zaman size destek olmayan bir arkadaş grubuna ses çıkarmayan biri düşünün. Bir gün parasız kalınca o dostların hiçbiri ortada görünmez.
Bütün bu örneklerde ortak nokta şudur: Kendi hakikatini susturmak, insanı içten içe çürüten bir virüstür.
Ve o virüsle yaşayanlar, farkında olmadan her gün biraz daha “patlamaya hazır bir bomba ”ya dönüşür. İşte bu patlama bazen öfke nöbeti olur, bazen ruhsal çöküş, bazen de hayata küskünlük.
4. Hakikate Kulak Vermek, Çığır Açan İrade
İnsanın hayatındaki en büyük dönüm noktası, dışarıdaki seslerden sıyrılıp kendi içindeki hakikatin fısıldadıklarını işitebilmesidir. Çünkü hakikat, asla bağırmaz; o, kalbin en sessiz köşesinde saklı duran bir çığlıktır. Ama bu çığlığı duymak için insanın önce “ayıp olur” mantığının gürültüsünden kurtulması gerekir.
Ve işte tam burada bir karar anı gelir. Bu karar, insanı sıradan bir sürüklenişten çıkarır, kendi yolunu açan bir özneye dönüştürür.
Hakikat, Cesaret İster
İşte burada hakikat devreye girer: Gerçek dost, terk etmez. Gerçek dost, darılmaz. Gerçek dost, menfaat için gelmez, menfaat için de gitmez. Eğer bir gülüş, bir selam, bir yakınlık, siz hayır dediğinizde solup gidiyorsa, o zaten dost değil, bir parazittir.
Hakikatin İlk Meyvesi, Huzur
Parazitleri hayatından çıkaran insan, ilk başta yalnız kalır. Fakat o yalnızlık, çürümüş kalabalıklardan bin kat daha kıymetlidir. Çünkü o yalnızlıkta huzur vardır. Bir sabah uyandığında, kimsenin sömürmediğini, kimsenin duygularını manipüle etmediğini fark eden insan, ilk defa derin bir nefes alır. İşte o nefes, gerçek özgürlüğün başlangıcıdır.
Hakikatin İkinci Meyvesi, Kimlik
Ayıp olur zincirlerini kırdığınızda, kim olduğunuzu yeniden hatırlarsınız. Kendi kararlarınızı kendiniz alır, kendi yolunuzu kendiniz belirlersiniz. Bu, bir insanın yeniden doğuşu gibidir. Çünkü parazitlerle yaşarken aslında onların gölgesinde yaşamıştınız; şimdi kendi ışığınızla yürümeye başlarsınız.
Hakikatin Üçüncü Meyvesi, Güç
Gerçek dostluklar, hakikate dayalı ilişkiler kurmaya başladığınızda gelir. Çünkü artık kimseye yaranmak zorunda değilsiniz. Sizi olduğunuz gibi kabul edenler yanınızda kalır, menfaat için gelenler bir bir uzaklaşır. Bu da size gerçek gücü verir: yalnız kalma pahasına hakikati savunma gücü.
Hakikate kulak vermek, işte böylesi bir çığır açmaktır. İnsan, kendi hayatının başrolünü yeniden ele geçirir. Parazitlerin yazdığı senaryoyu yırtar, kendi kitabını yazmaya başlar.
5. Günümüzden Örnekler, Menfaatin Maskeli Dostlukları
Dost kılıklı parazitlerin en büyük hüneri, çağın ruhuna uyum sağlamalarıdır. Onlar, dün başka kılıkla dolaşıyorlardı; bugün başka kılığa bürünüyorlar. Devir değiştikçe, maskeleri de değişiyor. Ama özleri hep aynı: Menfaat.
Bugün çevremize baktığımızda, bu parazitleri kolayca fark edebiliriz. İşte günümüzden birkaç sahne:
1. Sosyal Medya Dostları
Bir paylaşım yaptığınızda hemen altına “Canımsın, iyi ki varsın!” yazanlar vardır. Ama siz zor bir gün geçirdiğinizde yanınızda göremezsiniz. Onlar, fotoğrafınızdaki gülüşten faydalanır; kendi imajlarını süslemek için sizi kullanırlar. Çünkü onlar için dostluk, “story atmalık” bir görüntüden ibarettir.
Düşünün, hastane köşesinde yalnız kaldığınızda bir tek mesaj bile atmazlar. Ama doğum gününüzde koca bir paragraf yazıp sizi etiketlerler. Gerçekten dostluk mu bu? Yoksa sadece kendi sosyal imajlarının süsü müsünüz?
2. İş Yerindeki Menfaat Çemberi
İş yerinde yanınızda oturan, her gün kahve içtiğiniz, dertleştiğiniz arkadaş… Siz işe yetişmek için sabahlara kadar uğraşırken, ertesi gün o sizin raporunuzu alıp müdürün önüne koyar ve başarı onunmuş gibi sunar. Siz “ayıp olur” diye ses çıkarmazsınız. Ama farkında olmadan yıllarınız, onun yükselmesine merdiven olmuştur.
Yine aynı iş yerinde, bir hata yaptığınızda arkanızda kimseyi bulamazsınız. Oysa başarıya giden yolda herkes yanınızda gibi görünüyordu. Parazitler, hatayı taşımakta asla ortak olmazlar; sadece faydayı paylaşırlar.
3. Aile İçindeki Sömürü
4. Arkadaş Grubu Tuzakları
Bazı arkadaş grupları vardır, yalnızca eğlence için yanınızdadır. İyi gün dostudurlar. Paran, zamanın, gücün varken ararlar. Bir gün işler sarpa sarar, bir sıkıntıya düşersin; hepsi buhar olur. O gün anlarsınız ki, yıllarca “arkadaşım” dediğiniz insanlar aslında sadece kendi boşluklarını doldurmak için yanınızdaymış.
5. Dini Görünümlü Parazitler
6. Siyaset ve Çıkar İlişkileri
Bugün toplumun en geniş parazit ağı, siyaset sahnesinde kuruludur. İnsanların “millet için” diye seçtikleri kişiler, aslında kendi menfaat ağlarını kurmak için oradadır. Onlar da dost gibi görünür: “Biz halkımızın yanındayız, sizin dostunuzuz.” derler. Ama halkın cebinden kendi imparatorluklarını kurarlar. Ve halk, “ayıp olur, kaderimiz bu” diye susar.
Bütün bu örneklerde ortak nokta şudur: Parazitler, maskeyle gelirler. Gülüş, yakınlık, dostluk, akrabalık, din, siyaset… Hepsi onların maskesi olabilir. Ve siz “ayıp olur” zincirini kıramadıkça, o maskelerin altındaki yüzü göremezsiniz.
Oysa hakikate kulak veren insan, şunu bilir: Dostluk sınanır, menfaatle değil; zor zamanla. Kim zor zamanda yanınızdaysa, işte o dosttur. Diğerleri yalnızca parazitlerin farklı suretleridir.
6. Hayat Rehberi, İnsan Gibi İnsan Olmak İçin Yol Haritası
Parazitlerden arınmak, sadece insanı kurtarmakla kalmaz; aynı zamanda yeniden doğmasını sağlar. Çünkü dost kılıklı parazitlerle yaşamak, yavaş yavaş ölmektir. Onlardan kurtulmak ise hayatın özünü yeniden tatmaktır. Peki, bu yolculuk nasıl yapılır? İşte adım adım bir hayat rehberi:
1. Kendine Ayna Tutmak
Her şey, dürüst bir öz değerlendirmeyle başlar. “Ben kimim, ne için yaşıyorum, kimlerle zamanımı harcıyorum?” sorularını kendine sormayan, asla yol alamaz. İnsan, önce kendi hayatındaki boşlukları ve zaafları görmeli. Çünkü parazitler, hep bu boşluklara sızar.
Örneğin:
-
“Yalnız kalmaktan korkuyorum.” → Parazitler, bu korkuyu dostluk maskesiyle kullanır.
-
“Hayır demeyi beceremiyorum.” → Parazitler, bu zayıflığı sömürür.
-
“Toplum ne der?” kaygım var. → Parazitler, bu endişeyi zincire çevirir.
İlk adım: Zaaflarını tanı, korkularını kabul et.
2. “Hayır” Demeyi Öğrenmek
Unutma: Hayır, koparmak değildir; sınır koymaktır. İnsan sınırlarını çizdiğinde, parazitlerin iştahı kaçar.
3. Yalnızlığı Dost Edinmek
Çoğu insanın parazitlerden kurtulamamasının nedeni yalnızlıktan korkmasıdır. Oysa yalnızlık, bir eksiklik değil, bir güçtür. İnsan yalnız kaldığında, içindeki hakikati duymaya başlar. Gerçek dostluklar da ancak yalnızlıkta süzülür: Çünkü yanınızda sadece samimi olanlar kalır.
4. Gerçek Dostu Ayırt Etmek
Gerçek dost kimdir?
-
Menfaatiniz için değil, değeriniz için yanınızdadır.
-
Başarılarınızı kıskanmaz, çoğaltır.
-
Zaafınızı kullanmaz, örter.
-
Sizi hakikate çağırır, yanlışınızda alkışlamaz.
Bu ölçülere uymayan kim varsa, dost değil; sadece maskeli bir parazittir.
5. İradeyi İnşa Etmek
6. Hayatın Önceliklerini Yeniden Belirlemek
Parazitlerden arınmış bir hayat, önceliklerin netleştiği hayattır.
-
Öncelik: Kendi kimliğini korumak.
-
Öncelik: Hakikati savunmak.
-
Öncelik: Ailenin hakkını, çocuklarının geleceğini başkasına yedirmemek.
-
Öncelik: Kendi kalbinin huzurunu kaybetmemek.
Kim bu önceliklere zarar veriyorsa, dost kılığına bürünmüş olsa bile, uzaklaştırmak zorundasınız.
7. Yeni Çevre Kurmak
İnsan boşlukta yaşayamaz. Parazitleri hayatınızdan çıkardığınızda, onların yerini boş bırakmak yerine, gerçek dostlarla doldurmalısınız. Bu dostluklar bazen az olur, hatta bir kişiyle sınırlı kalır. Ama unutma: Bir gerçek dost, yüz sahte dosttan değerlidir.
8. Manevi Dayanak İnşa Etmek
Hakikate kulak vermek, sadece insani bir cesaret değildir; aynı zamanda ilahi bir yöneliştir. İnsan, Allah’ın rızasını merkeze koyduğunda, “ayıp olur” zincirleri kırılır. Çünkü bilir ki, hakikati savunmak ayıp değildir; tam tersine, ayıbı ortadan kaldırmaktır.
Manevi bir dayanak olmadan, parazitlerin oyunlarına direnmek zordur. Çünkü onlar daima kurnazdır. Ama kalbi hakikate bağlanan insan, en güçlü zırhla korunur.
7. Parazitlerden Arınmış Bir Yaşamın İnşası
İnsan hayatı, aslında bir bahçeye benzer. Bahçenin içinde rengârenk çiçekler, gölge veren ağaçlar, huzur taşıyan kuş sesleri vardır. Ama bahçeyi ihmal ettiğinizde, parazit otlar sarar, böcekler kökleri kemirir ve bir gün o bahçe kurak bir çöle dönüşür.
İşte dost kılıklı parazitlerle yaşamak da böyledir. Onları “ayıp olur” diye bahçenizde barındırdığınızda, önce küçük köşeleri işgal ederler. Sonra köklerinizi sarar, suyunuza ortak olur, güneşinizi gölgelerler. Farkında olmadan hayatınız, sizin değil, onların mülküne dönüşür.
Ama bir gün cesaret edip elinize makası aldığınızda, bir gün “artık yeter” dediğinizde, bahçeniz yeniden canlanmaya başlar. İlk başta toprağın çıplaklığı ürkütür sizi; yalnız kalmışsınız gibi gelir. Ama o toprakta yeni filizler yeşerir. Gerçek dostlukların tohumları, sahte kalabalıkların gürültüsü sustuğunda boy verir.
Parazitlerden Kurtulmuş İnsan:
-
Huzurludur. Çünkü kimsenin sömürüsüne, manipülasyonuna maruz kalmaz.
-
Kimlik sahibidir. Kendi kararlarını kendi alır, kendi yolunu kendi belirler.
-
Güçlüdür. Çünkü yalnız kalmayı göze almıştır.
-
Gerçek dostlukların tadını bilir. Az ama öz insanla yol yürür, kalabalığın sahte alkışlarına kanmaz.
-
Hakikatin şahididir. Çünkü dostluk ve insanlık kavramını menfaatle kirletmez, hakikatle temiz tutar.
Son Bir Tefekkür
Bir gün herkesin yüzündeki maskeler düşecek. Menfaat için gelenler, menfaat bitince gidecek. Gerçek dostlar ise, zor zamanda yanınızda kalacak. İşte o gün, bugünden verdiğiniz kararın değerini anlayacaksınız.
Bu sorulara samimiyetle cevap veren, hayatının yönünü bulur. Çünkü insan, dost kılıklı parazitlerle yaşamak için değil, hakikatin şahidi, insanlığın onurlu temsilcisi olmak için yaratılmıştır.
İnsan, hakikate kulak verip parazitlerden arındığında, sadece kendi hayatını kurtarmaz; aynı zamanda çevresine de ışık olur. Çünkü bir insanın özgürlüğü, başkalarına da cesaret verir. Ve işte o zaman hayat, menfaatin sahte karanlığından çıkıp, hakikatin aydınlık yoluna girer.
Erol Kekeç/10-13.02.2025/Namazgah/İST

Yorumlar
Yorum Gönder